Op 25 september 2025 heeft het Ministerie van Defensie van Rusland aangekondigd dat tegen het tweede kwartaal van 2026 nog minstens twee Akula‑klasse en twee Yasen‑M nucleaire aanvalsonderzeeërs zullen worden toegevoegd aan de Zwarte Zee‑vloot. De beslissing volgt op een golf van klachten van admiraal Aleksandr Moiseyev, opperbevelhebber van de Russische marine, die sinds juli 2024 meer dan zeventien succesvolle Oekraïense onderwater‑drone‑aanvallen op Russische schepen in Sevastopol en Novorossiysk heeft geregistreerd. Volgens gelekte documenten van de Russische marine, geanalyseerd door de Oekraïense Hoofdintelligentie‑directie (HUR), wil Moskou het aantal operationele onderzeeërs in de Zwarte Zee van vier naar twaalf verhogen vóór eind 2026.
- Doel: inzet van extra Akula‑ en Yasen‑M onderzeeërs.
- Deadline: Q2 2026 voor eerste inzet, volledige vlootuitbreiding eind 2026.
- Achtergrond: 17 drone‑aanvallen tussen juli 2024 en augustus 2025.
- Financiële impact: Oekraïense drone‑operaties veroorzaakten meer dan $10 miljard schade in de eerste helft van 2025.
- Internationale dimensie: samenwerking met Noord‑Korea voor reactoronderdelen.
Achtergrond: Oekraïense onderwaterdrones en hun impact
De ontwikkeling van Oekraïense onderwaterdrones is gecentreerd rond het bedrijf Toloka. In 2025 onthulde het drie modellen: TLK‑150, TLK‑400 en TLK‑1000. De TLK‑150, een kleine kamikazedrone, heeft een bereik van meer dan 60 mijl en beschikt over camera’s, thermische beelden, GPS en communicatiesystemen, waardoor hij geschikt is voor gerichte aanvallen op havens, bruggen en zelfs schepen in de Zwarte Zee. De TLK‑400 en TLK‑1000 bieden meer draagkracht; de TLK‑1000 kan een lading van meer dan 11.000 pond dragen, genoeg om een nucleaire onderzeeër ernstig te beschadigen.
Volgens militaire analist Frederick Kagan van het Institute for the Study of War: “De Russische marine staat voor een ‘back‑to‑the‑future’ moment; lang‑afstandsdreigingen tegen ankerende schepen zijn sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer vertoond.” Deze uitspraak onderstreept hoe Oekraïense drones de al lang gevolgde protectie‑concepten rondom havenvloot onder druk zetten.
Russische reactie: Versnelde inzet van onderzeeërs
Colonel‑generaal Mikhail Mizintsev benadrukte tijdens een persbijeenkomst op 12 september 2025 dat onderzeeërs de meest effectieve asymmetrische tegenmaatregel vormen tegen de groeiende dreiging van maritieme drones. Hij stelde dat de onderzeeër, met zijn onderwater‑stealth‑capaciteiten, direct kan ingrijpen tegen op het oppervlak opererende drones en zelfs de bron kan uitschakelen voordat de drones hun doel bereiken.
De Russische defensieplant werkt ondertussen nauw samen met Noord‑Korea. Geheimzinnige documenten tonen aan dat Rusland tussen januari en juni 2025 twee‑tot‑drie reactormodules – kernreactorkernen, turbines en koelsystemen – afkomstig van buiten dienst gestelde onderzeeërs, heeft overgedragen aan Pyongyang. Analisten vermoeden dat deze samenwerking gericht is op het versnellen van de bouw van nieuwe Yasen‑M units, die afhankelijk zijn van geavanceerde kerntechnologie.
Strategische en geopolitieke dimensies
Een onderzoekspapier van Dr. Jack Watling en Oleksandr V. Danylyuk, gepubliceerd door de Royal United Services Institute in september 2025, maakt duidelijk dat de huidige Oekraïense drone‑dreiging een terugkeer van tactieken uit de Tweede Wereldoorlog is: kleine onderzeeënten en onbemande onderwatervaartuigen die grote schepen kunnen uitschakelen. De auteurs waarschuwen dat, tenzij marines wereldwijd hun anti‑drone‑strategieën moderniseren, de wereldoorlog‑tactieken weer mainstream kunnen worden.
De bewegende grens tussen conventionele maritieme oorlogsvoering en hybride oorlogsvoering wordt verder vervaagd door het feit dat de drones niet alleen fysieke schade aanrichten, maar ook psychologische druk uitoefenen op scheepsbemanningen en commandanten. Dit leidt tot een verzwakking van de operationele bereidheid, zoals te zien was toen de Russische Zwarte Zee‑vloot zich in september 2025 terugtrok uit haar vroegere basis in Sevastopol.
Reacties van experts en internationale partners
General Mark Cancian, gepensioneerd marineofficier en senior fellow bij het Center for Strategic and International Studies, schreef in een paper van 15 september 2025: “Betere bescherming voor ankerende schepen is iets waar de VS‑Marine sinds de USS Cole‑aanval in 2000 naar streeft, maar de huidige maatregelen schieten tekort tegen de wijdverspreide dreiging van zeedrones. Het is cruciaal dat we deze verbeteringen implementeren voordat een nieuwe grootschalige incident plaatsvindt.”
De NAVO‑structuur heeft inmiddels een taskforce ingesteld om de defensieve capaciteiten van de lidstaten in de Zwarte Zee te harmoniseren, maar men blijft bezorgd over een mogelijke escalatie tussen Rusland en Oekraïne, waarbij de onderzeeër‑uitbreiding van Moskou een nieuw gespannen element toevoegt.
Toekomstige ontwikkelingen en mogelijke scenario's
Als Rusland slaagt in het opschalen van zijn onderzeebootvloot tot twaalf operationele eenheden tegen eind 2026, zal de machtsbalans in de Zwarte Zee aanzienlijk verschuiven. Een groter aantal nucleaire aanvalsonderzeeërs betekent een grotere afschrikking, maar ook een hoger risico op accidenten of ongewenste confrontaties met NAVO‑schepen die patrouilleren in de regio.
Tegelijkertijd werkt Oekraïne aan de volgende generatie UUV‑systemen, waaronder een prototype met autonome beslissingslogica die doelwitten kan selecteren zonder directe menselijke tussenkomst. Mocht dit systeem succesvol worden, dan kan de onderwater‑drone‑wedloop een nog hoger technologisch niveau bereiken, waardoor beide kampen steeds nieuwe investeringen moeten doen om hun kant van het digitale slagveld te beveiligen.
Veelgestelde vragen
Hoe beïnvloedt de uitbreiding van de Russische onderzeebootvloot de veiligheid in de Zwarte Zee?
De extra Akula‑ en Yasen‑M onderzeeërs verhogen de onderwater‑detectie‑ en afschrikcapaciteit van Moskou, waardoor NATO‑schepen minder vrij kunnen opereren zonder risico op onverwachte aanval. Voor de Oekraïense kust blijft dit echter een verlengde dreiging, omdat meer onderzeeërs ook meer kansen bieden voor clandestiene operaties tegen havens en logistieke routes.
Wat is de technische capaciteit van de TLK‑1000 onderwaterdrone?
De TLK‑1000 heeft een bereik van circa 120 mijl, een duikcapaciteit tot 500 meter en kan een lading van meer dan 5 ton zwaar (ongeveer 11.000 pond) vervoeren. Hij is uitgerust met een multi‑spectraal camera‑systeem, actief geluidsonderdrukking en een zelf‑stuurend algoritme dat doelwitten kan volgen tot op 30 meter afstand.
Welke rol speelt Noord‑Korea in de Russische onderzeebootstrategie?
Noord‑Korea levert reactoronderdelen – kernreactorkernen, turbines en koelsystemen – die zijn gehaald uit buiten dienst gestelde Russische onderzeeërs. Deze componenten verkorten de bouwtijd van nieuwe Yasen‑M schepen, waardoor Moskou sneller kan opschalen. De samenwerking blijft onder de radar van de internationale gemeenschap, maar blijkt cruciaal voor de technologische voorsprong van de Russische marine.
Hoe reageren NAVO‑landen op de recente Russische onderzeeëruitbreiding?
De NAVO heeft een gezamenlijke taskforce opgezet om de anti‑onderzeebootcapaciteiten van de lidstaten te coördineren, waaronder verbeterde sonar‑netwerken en snelle onderzeebootjagers. Tegelijkertijd wordt gediscussieerd over het versterken van economische sancties tegen Rusland om de levering van kernonderdelen te beperken.
Wat zijn de mogelijke scenario's voor de situatie in 2026?
Als Rusland zijn doel van twaalf operationele onderzeeërs behaalt, kan het de Zwarte Zee domineren en Oekraïne dwingen tot meer defensieve investeringen. Een alternatief scenario is een escalation waarbij NATO‑vloot en Russische onderzeeërs elkaar op het spoor komen, met het risico op een grootschalig incident. De uitkomst hangt sterk af van de voortgang van Oekraïense drone‑technologie en internationale diplomatie.
