Op woensdag 29 oktober 2025 gingen de Nederlanders naar de stembussen voor de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen — een onverwachte keuze na de val van het kabinet-Schoof op 3 juni. Met een opkomst van 71,3% in Amsterdam en 84,9% in Wassenaar, toonde de kiezer een duidelijke verlangen naar verandering. De voorlopige uitslagen, gepubliceerd op donderdag 30 oktober om 12:14 uur, laten een duidelijke kiezersverschuiving zien: in de hoofdstad wint GroenLinks-PvdA, in de rijke voorstad wint de VVD. Het is geen herhaling van 2023. Het is een nieuwe kaart.
Amsterdam: Een groene en progressieve wending
In Amsterdam, waar 900.000 inwoners stemmen, behaalde GroenLinks-PvdA 27,4% van de stemmen — een aanzienlijke daling ten opzichte van 2023, maar nog steeds de grootste partij. Dat is geen overwinning, maar een stabilisatie. Het was een verkiezing waarin de kiezer niet naar de extremen trok, maar naar de middenvelders. D66 sprong van 17,1% naar 23,4%, een opmars die vooral in de jongere wijken en universiteitsbuurten te zien was. De partij van Rob Jetten, die ook in Pijnacker-Nootdorp de grootste werd, is nu de echte winnaar van de avond. Zij hebben de kiezer overtuigd met een beleid dat zowel klimaat als burgerrechten centraal stelt — zonder de polarisatie van de PVV.De PVV, die in 2023 de grootste partij was, zakt naar 7,3% — bijna een derde minder dan vorige keer. Dat is geen tijdelijke dip. Het is een teken dat de asielpolitiek, die de coalitie brak, niet langer als verkiezingswapen werkt. DENK blijft sterk met 7,7%, wat aantoont dat de multiculturele kiezer in Amsterdam niet is verdwenen. En de Partij voor de Dieren met 5,6%? Een kleine, maar betekenisvolle groei. De kiezer wil niet alleen meer sociale rechtvaardigheid, maar ook meer aandacht voor dieren en milieu.
Wassenaar: De VVD’s fort van de elite
In Wassenaar, waar de rijken wonen en de zakenwereld zit, is de VVD terug op de top. Met 4.414 stemmen (28,66%) en een opkomst van 84,9% — de hoogste in het land — heeft de partij weer bewezen dat ze in de rijke voorsteden onaantastbaar blijft. De PVV kwam met 13,23% op de tweede plaats, maar het was geen opmars. Het was een stabilisatie. D66, met 18,65%, is hier de echte bedreiging. De partij heeft het vertrouwen van de middelbare klasse gewonnen — niet door radicalisme, maar door praktische oplossingen voor kinderopvang, infrastructuur en onderwijs.De CDA met 11,94% en JA21 met 6,22% tonen aan dat de conservatieve en rechtse kiezer in Wassenaar verdeeld is. BBB, met slechts 222 stemmen, is een spookpartij — een verlies voor de agrarische stem, maar geen bedreiging. De opkomst hier is niet alleen hoog — het is een teken van betrokkenheid. In Wassenaar stemmen mensen niet omdat ze moeten. Ze stemmen omdat ze willen.
Politieke verschuivingen: De kamer verandert van binnen
Voor de verkiezingen was er een storm onder de kamerleden. Ingrid Coenradie, de PVV-staatssecretaris die de asielmaatregelen moest uitwerken, stapte over naar JA21. Diederik Boomsma, NSC-kamerlid, volgde haar. Dat was geen losse keuze. Het was een protest tegen de chaos in de coalitie. Agnes Joseph, ook van NSC, ging naar BBB — een partij die niemand zag komen, maar die nu in de kiezers een kans ziet. En Tofik Dibi, voormalig GroenLinks-kamerlid, werd lijsttrekker van BIJ1. Deze verschuivingen tonen aan: de oude partijen zijn niet meer de enige plek waar politiek gebeurt.Het is ook een verlies voor het NSC. De partij, die in 2023 als nieuwkomer opviel, zakt naar 0,3% in Amsterdam en is in Wassenaar bijna verdwenen. Zij waren de kandidaat van de ‘middelmaat’ — en de kiezer wilde nu iets duidelijks. Of groen, of rechts, of praktisch. Niet halfzeker.
Wat betekent dit voor de nieuwe regering?
De Tweede Kamer telt 150 zetels. De voorlopige uitslagen suggereren dat geen enkele partij een meerderheid kan vormen. GroenLinks-PvdA heeft 27,4% in Amsterdam, maar dat is geen nationaal resultaat. In de provincies is de VVD sterker. De enige coalitie die haalbaar lijkt? GroenLinks-PvdA + D66 + CDA. Maar dat is een zware combinatie. D66 wil klimaat en digitalisering, GroenLinks wil sociale rechtvaardigheid, en CDA wil rust en stabiliteit. Ze kunnen het, maar het zal moeilijk zijn.De PVV blijft de grootste oppositiepartij — maar haar invloed is gebroken. Zij kan niet meer regeren. Ze kunnen alleen blokkeren. En dat is een verandering. De kiezer heeft gezegd: geen coalitie met de PVV. Niet nu, niet zo.
Wat komt er nu?
De definitieve uitslag komt op donderdag 30 oktober, na de telling van alle stemmen per kandidaat. Dat betekent dat de zetelverdeling pas dan vaststaat. Daarna begint het echte werk: onderhandelen. De eerste gesprekken zullen al binnen 48 uur beginnen. Wie voert ze? De lijsttrekkers van GroenLinks-PvdA, D66 en VVD. De PVV? Zij zullen worden uitgenodigd — maar niet als partner. Als luisteraar.De kiezer heeft geen nieuwe partij gekozen. Hij heeft de oude partijen heruitgekozen — maar met een nieuwe prioriteit: stabiliteit boven polarisatie. Het is geen revolutie. Het is een herstel.
Frequently Asked Questions
Waarom won GroenLinks-PvdA in Amsterdam, maar niet in Wassenaar?
Amsterdam heeft een jongere, meer diversere bevolking die waarde hecht aan sociale rechtvaardigheid en klimaatbeleid — een sterk punt van GroenLinks-PvdA. Wassenaar daarentegen is een rijke, conservatieve gemeente waar de VVD met haar economische beleid en veiligheidspolitiek aansluit bij de kiezer. De verschillen in bevolkingsstructuur en belangen verklaren de uitslag.
Hoe komt het dat de opkomst in Wassenaar zo veel hoger is dan in Amsterdam?
Wassenaar heeft een hogere inkomens- en opleidingsniveau, wat vaak leidt tot een hogere politieke betrokkenheid. Bovendien is de gemeente kleiner en meer gesloten, waardoor kiezers zich sterker verbonden voelen met lokale politieke uitkomsten. In Amsterdam is de bevolking groter en diverser, wat de opkomst wat verlaagt, ook al was die met 71,3% nog steeds boven het landelijk gemiddelde.
Wat betekent de val van het NSC voor de toekomst van de Nederlandse politiek?
Het NSC was een kandidaat voor de ‘middelmaat’ — een partij die probeerde te verzoenen tussen links en rechts. Maar in een tijd van polarisatie koos de kiezer duidelijk voor partijen met een scherp profiel. De val van NSC laat zien dat kiezers nu liever een sterke visie kiezen dan een compromis. Dit kan leiden tot een verdere verkleining van de middenpartijen.
Waarom is de PVV nu minder sterk, ondanks de asielcrisis?
De PVV’s asielpolitiek was de reden voor de val van het kabinet, maar ook haar val. De kiezer zag dat de maatregelen niet goed waren uitgewerkt en dat de PVV meer wilde blokkeren dan oplossen. Daarnaast werd de partij gezien als te radicaal, zelfs door traditionele rechts-kiezers. De uitslag toont aan: polarisatie werkt niet meer als verkiezingsstrategie.
Kan D66 een nieuwe regering vormen met GroenLinks-PvdA?
Ja, dat is de meest waarschijnlijke coalitie. Samen zouden ze ruim 50 zetels hebben, en met de CDA zou dat zelfs een stabiele meerderheid zijn. De uitdaging ligt in de verschillen: D66 wil digitalisering en marktgerichte oplossingen, GroenLinks wil sociale omverwerping en klimaatambities. Ze kunnen het, maar het vereist compromissen — en dat is zeldzaam in de huidige politiek.
Wat gebeurt er als er geen coalitie wordt gevormd?
Als er binnen vier weken geen coalitie wordt gevormd, kan de Koning een nieuwe onderhandelaar aanstellen — of zelfs nieuwe verkiezingen uitroepen. Dat is zeldzaam, maar niet onmogelijk. De druk op de partijen is enorm: de economie, de klimaatdoelen en de veiligheid wachten niet. Een verlengde kabinetsvacature zou leiden tot politieke instabiliteit en economische onzekerheid.
